Daan van der Gouwe. Bron: Trimbos Instituut
Om roken en het stoppen met roken van zoveel mogelijk kanten te belichten, interview ik verschillende personen met verschillende zienswijzen. Vandaag laat Daan van der Gouwe zijn licht over het onderwerp schijnen. Van der Gouwe is wetenschappelijk medewerker bij het Trimbos Instituut in Utrecht. Het Trimbos instituut is een kenniscentrum op het gebied van geestelijke gezondheidszorg en verslaving, dat informatie verzamelt en verspreidt.
Daan van der Gouwe houdt zich binnen het instituut specifiek bezig met het monitoren van de markt in illegale drugs. Daarnaast werkt hij bij de drugs-, alcohol- en rokeninfolijn, waar iedereen vragen over deze onderwerpen kan stellen. Tenslotte doet hij de mediawoordvoering op het gebeid van drugs, alcohol en roken.
“Roken is een gevoelige term in onze samenleving. Er wordt heel anders op roken gereageerd vanuit de samenleving dan op drugs en alcohol. Op zich is dit logisch: roken gaat veel meer mensen aan dan drugsgebruik.”
Acceptatie van roken
“Mensen tolereren en accepteren roken minder dan in het verleden. Er is vandaag de dag meer kennis over de schadelijkheid van roken. Door veel onderzoek is wel gebleken dat roken heel erg schadelijk is, ook als je het afzet tegen bijvoorbeeld drugs. Mensen zijn van deze informatie tegenwoordig veel meer doordrongen. Punt is een beetje, als je bijvoorbeeld heroïne inspuit, ben jij de enige die daar last van heeft. Misschien een ander ook wel omdat je vervelend wordt, maar niemand ademt bepaalde dampen in.
Het is echter ook slecht voor jou als er iemand tegenover je zit te roken. Je krijgt die rook binnen. Het is dus niet alleen slecht voor de roker, ook voor degene die er tegenover zit. Die acceptatie is heel duidelijk afgenomen op basis van de kennis van de wetenschap. We weten veel meer van de schadelijke aspecten van roken en mensen zijn veel minder geneigd om daarmee in te stemmen. Het is steeds minder normaal om te roken, het is steeds normaler om niet te roken. Dat vertaald zich ook in een veranderende houding ten opzichte van mensen die wel roken.”
“Het is steeds minder normaal om te roken, het is steeds normaler om niet te roken”
Met alcohol denkt Van der Gouwe dat hetzelfde gaat gebeuren. “Ook over alcohol komen we namelijk steeds meer te weten. Bijvoorbeeld over de risico’s en de kans op kanker of andere ziektes.” Alcohol gaat volgens hem nog een of twee generaties mee. “Nu is het nog normaal om op feestjes bijvoorbeeld alcohol te schenken of dat je überhaupt alcohol in huis hebt. Over pak hem beet veertig jaar denk ik dat kinderen het onvoorstelbaar vinden dat wij dat destijds deden.”
Een rooktaboe ziet Van der Gouwe nog niet echt voor zich. Tegelijkertijd verwacht hij ook niet dat er over twintig of dertig jaar ineens weer veel meer mensen gaan roken of dat op heel veel plekken ineens weer gerookt mag worden. Tenzij onderzoek uit zal wijzen dat roken geen schade meer kan opleveren, maar dat is vooral een theoretisch uitstapje en bijna ondenkbaar. “Je kan het mensen niet verbieden, maar je kan er wel voor zorgen dat het steeds minder wordt gebruikt, bijvoorbeeld door de prijs te verhogen. Ik verwacht wel dat mensen simpelweg steeds minder in aanraking komen met roken zelf. Dat er steeds minder mogelijkheden zijn om überhaupt nog te roken. Ik vind het zelf al heel wat, om buiten te moeten gaan staan om een sigaretje te roken, als je ergens aan het eten bent in een restaurant. Ik kan mij voorstellen dat de drempel om door te gaan met roken steeds hoger wordt.”
Stoppen met roken
De moeilijkheid van het stoppen met roken verwoordt Van der Gouwe als volgt: “In het begin is stoppen met roken nog leuk en spannend. Dan ben je stoer en voel je je daadwerkelijk fysiek beter als je een tijdje niet rookt. Dat is heel leuk om tegen mensen te zeggen en om schouderklopjes en complimenten te ontvangen. Daarnaast hou je ook nog eens geld over. Maar op een gegeven moment zijn mensen dat eigenlijk gewoon een beetje zat. ‘We weten nu wel dat je gestopt bent met roken.’ Dan kun je dus je verhaal niet meer kwijt, maar tegelijkertijd voel je nog wel steeds die drang naar een sigaret. Specifiek tijdens feestjes, na het eten of bij het bekende kopje koffie. Iedereen weet dan al dat je gestopt bent met roken, dus ze verwachten niet dat je nog wil gaan roken. En juist dan wordt het moeilijk, omdat het dan eigenlijk normaal is dat je een niet-roker bent voor iedereen. Dan is het heel gek dat je opeens na drie maanden zou zeggen ‘ik heb wel weer zin in een sigaretje’.”
“Redenen om te roken: de pagina is leeg”
“Uit onderzoek weten we dat je het beste kunt stoppen met roken door middel van vervangende medicatie. Dus met pleisters, kauwgom of medicijnen. En dat in combinatie met persoonlijke coaching. Daarvan weten we dat dat het beste werkt. Maar heel veel mensen stoppen daarnaast ook ‘cold turkey’. Die zijn er in een keer, zonder vervangende middelen, vanaf. Het heeft dus ook heel vaak te maken met het daadwerkelijk omzetten van een knop.”
Het is goed als de motivatie om te roken totaal ontbreekt. “Ik heb ooit eens een boekje gelezen van Allen Carr, een zelfhulpgoeroe, over stoppen met roken. Op de eerste pagina van het boekje staat dat hoofdstuk 12 het belangrijkste hoofdstuk van het boek is. Dan ga je naar dat hoofdstuk met de titel: Redenen om te roken. De pagina is verder helemaal leeg. Dat is eigenlijk ook wat het daadwerkelijk is. Er is geen enkel voordeel. Het dient geen enkel doel. Het is vreselijk slecht voor je lijf. Het is zo zonde om geld aan iets uit te geven waar je absoluut geen profijt van hebt. Je kunt net zo goed aan een pen zuigen, wat wellicht nog beter is. De lichte roes die je krijgt na het roken van een sigaret is zo weer weg. En dat het moet helpen tegen stress… dat weet ik niet. Je kunt ook andere dingen doen die de stress verlichten.”
Nooit weer 