Ellen Huijsmans Bron: eigen foto
Om roken en het stoppen met roken van zoveel mogelijk kanten te belichten, interview ik verschillende personen met verschillende zienswijzen. Vandaag laat Ellen Huijsmans haar licht over het onderwerp schijnen. Huijsmans is psycholoog en heeft haar eigen praktijk InMotie Psychologie in Utrecht. Ze is gespecialiseerd in werk gerelateerde problematiek en in ADHD en angststoornissen bij volwassenen. Verder behandelt ze alles wat tot de eerste lijn behoort, zoals depressie, relatietherapie, levensfasevragen en ze helpt ook studenten die vastlopen in alles wat er van ze wordt verwacht.
Huijsmans ziet roken als gedrag dat aangeleerd is en dat is ontstaan vanuit sociale normen. “Vrienden roken, dus moet ik ook roken. Ik voel me ongemakkelijk, dus met roken hoop ik me wat stoerder en zekerder te voelen. Gedrag kun je afleren. Het lastige met roken is dat het een verslaving is en in principe behandel ik niet direct verslavingsproblematiek.” Maar omdat ze het als gedrag ziet, neemt ze het wel mee in behandelingen.
“Als mensen in een hele stressvolle periode zitten, zoals bijvoorbeeld bij een burn-out, en die zeggen te willen stoppen met roken, dan zeg ik: stel dat stoppen met roken nog even uit. Zorg eerst dat je weer in balans komt en ga daarna pas werken aan het stoppen met roken. Je hebt namelijk zoveel aandacht nodig om in balans te komen, emotioneel en mentaal gezien, dat je eigenlijk geen ruimte meer hebt om ook nog, zeker voor mensen die heel lang en fors roken, dat gedrag weer af te leren.”
“Dus waarom neem jij dat momentje niet?”
Huijsmans zegt ook wel eens tegen mensen dat ze, als ze zo nodig moeten roken in verband met bijvoorbeeld een stressvolle situatie, in ieder geval moeten genieten van het moment dat ze roken. “Neem het echt als een pauze momentje. Tegen mensen die heel slecht pauzes kunnen nemen zeg ik wel eens voor de grap: kijk naar je collega’s die roken, die gaan wel zesentwintig keer naar buiten op een dag om even te roken. Dus waarom neem jij dat momentje niet?” Daarmee bedoelt ze natuurlijk niet dat iedereen maar moet gaan roken.
Sociale druk
“Je ziet dat roken steeds minder geaccepteerd wordt. In kroegen mag niet meer gerookt worden, in restaurants mag niet meer gerookt worden, in openbare gebouwen mag niet meer gerookt worden, waardoor de rokers min of meer wel worden uitgebannen. Ik heb dan ook het idee dat het roken afneemt, omdat je nu meer moeite moet doen. Je moet bewuster even naar een rookhol gaan. En je moet bewuster met age coins je sigaretten kopen. Dus ik denk dat er wel een bewustwordingsproces is opgegaan, ook sinds al die grote waarschuwingen op pakjes staan. Voor de echte kettingrokers en de echte verslaafden, heeft het nog niet zo veel effect, maar ik heb het idee dat bij de groep dertigers en veertigers roken exponentieel is afgenomen.
Volgens Huijsmans is groepsgedrag de belangrijkste drijfveer om te gaan roken. “Er heerst een sociale druk. Met name op middelbare school leeftijd. Als vrienden roken, moet jij ook gaan roken. Dat is stoer. Daarnaast heerst het idee dat rokers van die sociale mensen zijn die altijd gezellig kletsen. Als je iemand een vuurtje vraagt is het al gezellig en heb je al een praatje. Het sociale gebeuren eromheen geeft heel veel druk om juist in een jonge groep mensen roken te stimuleren.”
Roken als norm
De term norm is belangrijk volgens Huijsmans. Ze legt dit uit aan de hand van voorbeelden: “Bij de ene studentenvereniging heerste er heel veel boulimia, een eetstoornis, en bij de andere studentenvereniging niet. Je zag dat heel veel meisjes een eetprobleem gingen ontwikkelen om bij de norm te horen. Ik denk dat het zo werkt. Als de norm bijvoorbeeld is ‘er moet gezopen worden’ en je bent een watje als je niet zuipt. Met roken werkt het precies hetzelfde. Dan moet je best wel stevig in je schoenen staan, om daar niet in mee te gaan.”
“Groepen hebben ook iets nodig om hun identiteit aan op te hangen”
Dat er echt een aversie komt tegen roken kan volgens Huijsmans wel. Ze kan zich dan ook wel voorstellen dat er een taboe op roken kan komen. Maar ze denkt dat er dan wel iets nieuws voor in de plaats komt. “Dan is het wel het alcoholgebruik of het drugsgebruik. Ik heb het idee dat die verschuiving ook steeds meer komt. Bijvoorbeeld van het blowen naar pillengebruik. Groepen hebben ook iets nodig om hun identiteit aan op te hangen. En dat is dus een hele tijd roken of drinken geweest en dat gaat wel weer verschuiven.”
Nooit weer 